Halloween to jedno z najbardziej rozpoznawalnych świąt na świecie. Choć narodziło się w Europie, to Stany Zjednoczone uczyniły je globalnym fenomenem, który przeniknął popkulturę.
W tym artykule przyjrzymy się, w jaki sposób Halloween obchodzone jest zarówno w USA, jak i w Wielkiej Brytanii. Z naciskiem na różnice i podobieństwa. Jesteś ciekawa_ciekawy jego genezy i zastanawiasz się, skąd wziął się fenomen przerażających dekoracji, dyni, kostiumów i upiornej zabawy w gronie znajomych? Ten artykuł jest dla Ciebie.
Przygotuj się na podróż po dwóch kontynentach pełnych strachów!
Historia i pochodzenie Halloween – jak to się zaczęło?
Halloween to święto o bogatej i zawiłej historii, które wywodzi się z celtyckich wierzeń. Korzenie tej tradycji sięgają święta Samhain, obchodzonego przez Celtów. W miarę upływu czasu Halloween przekształcało się, nabierając nowych znaczeń i symboli, aż ostatecznie przybrało formę, z jakiej znamy je dzisiaj.
Celtyckie korzenie święta
Samhain, z którego wywodzi się Halloween, było jednym z najważniejszych świąt w kalendarzu Celtów. Obchodzono je 31 października jako moment przejścia pomiędzy porami roku (koniec lata > początek zimy). Miało to ogromne znaczenie dla społeczności rolniczych, kończących żniwa.
Celtowie wierzyli, że w noc Samhain granica między światem żywych a umarłych jest wyjątkowo cienka, co pozwala duchom na powrót do naszego świata. Był to czas, w którym zarówno dobre duchy, jak i złe duchy mogły odwiedzać ziemię.
Aby odstraszyć złe duchy, kapłani celtyccy, wraz z lokalną ludnością, rozpalali ogromne ogniska i nosili maski. Lub przebierali się w straszne kostiumy lub czarne stroje – często wykonane z resztek zwierząt, takich jak skóry i kości. Wierzono, że te przerażające przebrania mogą zmylić duchy i uniemożliwić im rozpoznanie ludzi.
W trakcie obchodów Samhain składano także dary z plonów oraz ofiary ze zwierząt. Miało to na celu zjednanie sobie bogów i zapewnienie obfitych zbiorów w kolejnym roku.
Święto Samhain miało też aspekt duchowy. Celtowie uważali, że duchy przodków mogą wracać na ziemię, aby odwiedzić swoje rodziny, dlatego przygotowywano uczty na ich cześć. Przy stołach zostawiano miejsca dla zmarłych, a jedzenie miało zapewnić im poczęstunek. W niektórych regionach (głównie w północnej Europie), zapalano także w oknach świece, które miały pomóc zmarłym w odnalezieniu drogi do swoich domów.
Halloween w średniowieczu
Wraz z chrystianizacją Europy święto Samhain zmieniło swoją formę. Kościół katolicki wprowadził Święto Zmarłych, które ma upamiętniać tych, którzy odeszli już z tego świata (znane przez nas obecnie również jako Wszystkich Świętych). Elementy dawnego święta przetrwały jednak w lokalnych zwyczajach, takich jak palenie ognisk czy zbieranie się na wieczorne uczty.
Ale skąd się wzięła dynia?
Dynia, znana dziś jako symbol Halloween, wywodzi się z tradycji, która pierwotnie nie była związana z tym warzywem. Zanim dynie stały się ikoną święta strachów, w Irlandii i Szkocji rzeźbiono twarze w rzepach, burakach i brukwi.
Wycięte warzywa używane były jako latarnie, mające odstraszać duchy podczas święta Samhain. Wierzono, że umieszczone przed domem, mogą chronić przed wędrującymi duszami i niepożądanymi gośćmi z zaświatów.
Jack O’Lantern
Legenda o Jacku O’Lantern, jednej z najbardziej znanych postaci związanych z Halloween, również wyjaśnia pochodzenie tego zwyczaju. Według irlandzkiego folkloru, Jack był chytrym człowiekiem, który kilkakrotnie oszukał diabła, a po swojej śmierci nie został wpuszczony ani do nieba, ani do piekła.
Zmuszony do wiecznej wędrówki po ziemi, Jack nosił ze sobą wydrążoną rzepę, w której znajdował się węgielek – w ten sposób oświetlał sobie drogę. Stąd właśnie wzięła się tradycja rzeźbienia przerażających twarzy w warzywach i tworzenia z nich latarni.
Kiedy irlandzcy imigranci przybyli do Stanów w XIX wieku, odkryli, że dynie – większe i łatwiejsze do wydrążenia niż rzepy – świetnie nadają się do przygotowania upiornych lampionów. Tak narodziła się nowa tradycja. Podczas Halloween pojawiły się dynie, które zaczęły zastępować rzepy i szybko stały się jednym z głównych symboli tego dnia.
Święto Halloween w USA
Amerykańskie Halloween to prawdziwy spektakl. Kolorowe stroje, dyniowe lampiony i dzieci biegające od domu do domu z okrzykiem „Cukierek albo psikus!” (ang. Trick or treat).
Święto trafiło do Stanów Zjednoczonych wraz z irlandzkimi imigrantami w XIX wieku. I szybko zyskało popularność, jednak dopiero w XX wieku Halloween stało się jednym z największych corocznych wydarzeń w USA.
Angielski albo psikus! 🕷️ Wybieraj spośród 80 Lektorek i Lektorów – niech Twój angielski nabierze rozpędu.
Joanna
Julia P.
Mahizha
Początki tradycji chodzenia „od drzwi do drzwi”
Tradycja „cukierek albo psikus” (Trick or treat) ma swoje korzenie w średniowiecznej Europie. W tamtych czasach biedni ludzie chodzili od drzwi do drzwi, oferując modlitwy za dusze zmarłych w zamian za jedzenie.
Kiedy irlandzcy i szkoccy imigranci przybyli do Ameryki, przywieźli ze sobą te zwyczaje, które w USA z czasem przekształciły się w formę, którą znamy dzisiaj. Na początku XX wieku dzieci zaczęły przebierać się w kostiumy i chodzić od domu do domu, prosząc o słodycze. Gospodarze, którzy nie chcieli rozdawać łakoci, ryzykowali drobnymi „psikusami” – stąd nazwa „cukierek albo psikus”.
W drugiej połowie XX wieku, gdy restrykcje dotyczące racjonowania cukru zostały zniesione, tradycja ta nabrała ogromnej popularności. Przemysł cukierniczy, związany ze słodyczami, szybko dostrzegł potencjał Halloween, co tylko pomogło ugruntować nowy zwyczaj. Dziś „cukierek albo psikus” jest kluczowym elementem tego dnia, a dzieci w kolorowych kostiumach wędrują po swojej okolicy, zbierając słodycze.
Komercjalizacja, czyli jak USA stało się światową stolicą Halloween
Halloween to dziś ogromny przemysł w Stanach Zjednoczonych. Sklepy zaczynają sprzedawać dekoracje i kostiumy już we wrześniu, a branża filmowa, specjalnie na tę okazję, produkuje nowe horrory.
Amerykanie wydają miliardy dolarów z okazji święta Halloween, kupując nie tylko słodycze, ale również kostiumy, dekoracje i bilety na tematyczne wydarzenia. W samym 2023 roku przeznaczyli ponad 12 miliardów dolarów na przygotowania do zabawy i świętowania.
Kostiumy i dekoracje
Kostiumy na Halloween w USA potrafią być naprawdę wyrafinowane. Od przerażających postaci, takich jak wampiry czy zombie, po zabawne stroje, które parodiują znane osoby i wydarzenia. Dekoracje to osobna kategoria polotu i fantazji – na niektórych domach zobaczysz ogromne pajęczyny, sztuczne cmentarze i ruchome strachy.
Niczym dziwnym nie jest również w Stanach Zjednoczonych parada gromadząca 50000 osób. Odbywa się ona co roku w jednej z dzielnic Nowego Jorku – pod nazwą „Village Halloween Parade”.
Filmy i popkultura
Halloween w USA ma ogromny wpływ na popkulturę. Co roku powstają nowe filmy, programy telewizyjne i piosenki związane z tym świętem. Filmy grozy, takie jak seria „Halloween” z Michaelem Myersem, stały się nieodłącznym elementem amerykańskiego świętowania. Wspólne oglądanie horrorów to niemalże rytuał!
Halloween w Wielkiej Brytanii
Choć Halloween narodziło się w Europie, to w Wielkiej Brytanii obchodzone jest na nieco mniejszą skalę niż w USA. Wciąż jednak przyciąga wielu entuzjastów, którzy chętnie przebierają się w kostiumy i biorą udział w lokalnych wydarzeniach.
Tradycje związane z Halloween w UK
W Wielkiej Brytanii Halloween obchodzi się podobnie jak w USA, jednak bez tej samej skali komercjalizacji. Dzieci również chodzą „od drzwi do drzwi” po słodycze, a dorośli organizują imprezy kostiumowe. Wiele domów przystrojonych jest dyniami, a na ulicach można spotkać ludzi przebranych za duchy, czarownice i potwory.
Guy Fawkes Night a Halloween
W Wielkiej Brytanii Halloween konkuruje z innym świętem – Guy Fawkes Night, obchodzonym 5 listopada. Choć oba święta znacznie się różnią, to jednak nakładają się na siebie terminowo. Z tego powodu Halloween nie zawsze jest głównym wydarzeniem. Niektórzy Brytyjczycy uważają bowiem, że Guy Fawkes Night ma dla nich większe znaczenie historyczne.
Podobieństwa i różnice
Halloween w USA i UK ma wiele wspólnych elementów, ale różni się też w pewnych aspektach. Zarówno Amerykanie, jak i Brytyjczycy uwielbiają kostiumy i słodycze, ale skala tego fenomenu w USA jest znacznie większa. W Wielkiej Brytanii Halloween jest bardziej kameralne, a świętowanie często ma subtelniejszy wymiar.
W USA Halloween to jedno z największych wydarzeń w roku. Dekoracje domów zaczynają pojawiać się już na początku października, a imprezy trwają przez cały miesiąc. W Wielkiej Brytanii Halloween obchodzone jest mniej spektakularnie, a wydarzenia związane z tym dniem skoncentrowane są na 31 października.
A co z Halloween w Polsce?
Wpływ amerykańskiej popkultury sprawił, że na całym świecie ludzie zaczęli obchodzić Halloween. W krajach takich jak Kanada, Australia czy Japonia wpisało się w lokalną kulturę już wiele lat temu.
Choć nie ma długiej tradycji w Polsce, Halloween zyskuje w naszym kraju popularność, zwłaszcza w większych miastach. Wpływ globalizacji i social mediów przyczynił się do tego, że coraz więcej Polaków bierze udział w zabawach związanych z tym świętem. Jednak u wielu osób wciąż budzi ono mieszane uczucia. W niektórych kręgach Halloween jest postrzegane jako importowany zwyczaj, który nie pasuje do polskiej kultury i tradycji, takich jak Dzień Zaduszny, podczas którego modlimy się za dusze zmarłych bliskich, czy też Dzień Wszystkich Świętych. Bez wątpienia, oba dni są poważniejszą formą upamiętnienia zmarłych.
[BEZPŁATNY E-BOOK]
SZYBKA RANDKA Z ANGIELSKIM
10 praktycznych rzeczy, które powiedziałby Ci na pierwszej randce j. angielski… gdyby mógł mówić.
Wypełnij formularz, a podarujemy Ci ebooka z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi nauki angielskiego.
Dodatkowo w kolejnych mailach przekażemy Ci mnóstwo wartościowej wiedzy, narzędzi oraz innych przydatnych materiałów, które możesz wykorzystać samodzielnie.
W dużych miastach, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław, na przełomie października i listopada można zauważyć imprezy kostiumowe, dyniowe dekoracje w sklepach i restauracjach, a nawet dzieci biegające od domu do domu, prosząc o słodycze. Popularność tych zwyczajów rośnie w szczególności wśród młodszych pokoleń, które z okazji Halloween chętnie angażują się w przebieranki i organizowanie tematycznych domówek.
Mimo to, wielu Polaków wciąż podchodzi do tego święta z dystansem, widząc w nim zagrożenie dla tradycji związanych z uroczystym charakterem Dnia Wszystkich Świętych. W niektórych kościelnych środowiskach Halloween krytykowane jest za bycie obcym kulturowo, a nawet szkodliwym, promującym „pogańskie” wartości.
Podsumowanie
Halloween to święto, które w różny sposób obchodzone jest na całym świecie. Zarówno w USA, jak i w Wielkiej Brytanii ma swoje unikalne tradycje i zwyczaje, które przyciągają ludzi w każdym wieku. Za oceanem to czas zabawy, przebierania się i wspólnego świętowania.
W Polsce przypada na chłodny, ciemny – chciałoby się powiedzieć – wieczór zimowy, choć to przecież jeszcze jesień. Bez wątpienia, polski Dzień Zmarłych jest pełen refleksji nad przemijaniem i modlitw za dusze bliskich, którzy odeszli. Ma zatem zupełnie inny charakter niż za wielką wodą.
Bez względu na formę celebracji, warto znaleźć chwilę na refleksję nad przemijaniem i spędzenie tego dnia lub dwóch w gronie Twojej rodziny i najbliższych.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Kiedy jest Halloween?
Co roku, 31 października, obchodzimy Halloween. To tradycja, która wywodzi się z celtyckiego święta Samhain, wyznaczającego przełom między latem a zimą. Choć samo Halloween koncentruje się na przebraniach, zbieraniu słodyczy i organizowaniu zabaw tematycznych, zwłaszcza w porze wieczornej, dobrze jest wiedzieć, jak daleko sięgają jego korzenie i jaki wymiar miało u swojego źródła.
Co tak naprawdę oznacza „Halloween” – skąd pochodzi słowo?
Nazwa „Halloween” pochodzi od skróconej formy wyrażenia „All Hallows’ Eve„, co oznacza „wigilię Wszystkich Świętych”.
„Hallow” to dawne angielskie słowo oznaczające „święty”, a „Eve” to wigilia, czyli wieczór poprzedzający święto. Halloween wywodzi się z tradycji związanych z celtyckim świętem Samhain, jednak z czasem zostało połączone z chrześcijańskim Dniem Wszystkich Świętych – stąd jego nazwa.
Potrzebujesz poprawić swój angielski?
Chętnie pomożemy! Indywidualne lekcje z naszymi Lektorkami i Lektorami to gwarancja szybkich efektów. Od pierwszej minuty mówisz po angielsku, a to jedyny sposób, aby przełamać barierę mówienia.
Odbierz bezpłatną lekcję próbną, podczas której na własnej skórze przekonasz się o tym jak wyglądają lekcje u Talkersów.
