Mowa zależna, czyli Reported Speech w języku angielskim

Mowa zależna (Reported Speech) nie należy do najłatwiejszych zagadnień w języku angielskim, ponieważ wymaga bardzo dobrej znajomości czasów gramatycznych. Używamy jej po to, żeby przekazać czyjąś wypowiedź w sposób pośredni (bez dokładnego cytowania wypowiedzianych słów).

Mowa zależna i jej tworzenie wiąże się tzw. następstwem czasów. Przytoczone słowa, o których mówimy, wyrażamy w innym czasie niż miało to miejsce w oryginalnej wypowiedzi.

Dość skomplikowane, prawda? Ale po wnikliwej lekturze tego artykułu zrozumiesz zasady pozwalające zamieniać mowę niezależną w mowę zależną. Bez obaw i do dzieła!

Czym jest mowa zależna?

Mowa zależna występuje gdy coś opowiadamy lub relacjonujemy czyjąś wypowiedź poprzedzając ją słowami tj. „Tom powiedział, że…”, „Ona zapytała czy…” etc. Taka wypowiedź nie jest wiernym cytatem, ale parafrazą wypowiedzi innej osoby.

Mowę zależną tworzymy poprzez następstwo czasów, tzn. cofamy czas gramatyczny o jeden wstecz. Na przykład:

→ Present Simple zmieniamy na Past Simple

→ Present Continuous zmieniamy na Past Continuous

Kiedy stosujemy mowę zależną?

Dzięki mowie zależnej cudze słowa, czyjąś wypowiedź czy poglądy możemy przytaczać używając własnych słów. Mowa zależna jest często stosowana w codziennych rozmowach i w literaturze.

Mowa zależna i mowa niezależna – kluczowe różnice

Mowa zależna i niezależna, czyli Reported Speech i Direct Speech, to dwa sposoby na przywołanie wypowiedzi innych osób w języku angielskim.

Mowa zależna polega na relacjonowaniu czyichś słów. Natomiast mowę niezależną stosuje się podczas cytowania słów drugiej osoby. Gdzie zdanie wprowadzane jest otoczone cudzysłowem.

→ „I’m tired” she said. – „Jestem zmęczona” powiedziała. (mowa niezależna)
→ She said that she was tired. – Powiedziała, że jest zmęczona. (mowa zależna)

→ John said, „I am eating cheese.” – John powiedział „jem ser”. (mowa niezależna)
→ John said that he was eating cheese. – John powiedział, że jadł ser. (mowa zależna)

Aby zbudować zdanie w mowie niezależnej potrzebujemy dwóch niepowiązanych ze sobą składniowo wypowiedzeń:

• zdanie wprowadzające (orzeczeniem jest najczęściej czasownik oznaczający mówienie, np. say, tell, ask)
• zdanie wprowadzane (czyli przytoczenia czyjejś wypowiedzi dosłownie)

Przy zamianie mowy niezależnej na zależną musimy uzależnić nasz cytat składniowo od zdania nadrzędnego poprzedzając go wstępem typu „Tomek powiedział, że…”. Oba zdania łączymy odpowiednim spójnikiem (że, żeby, aby, czy, itp.).

Mowa zależna pozwala nam na więcej swobody w konstrukcji zdania oraz na wprowadzenie własnej interpretacji.

Zasady funkcjonujące w mowie zależnej

Tworzenie mowy zależnej opiera się o wspominanym wcześniej następstwie czasów. Ważne są również czasowniki wprowadzające mowę zależną (Reporting Verbs).

Aby odpowiednio zrelacjonować informację z oryginalnej wypowiedzi musimy pamiętać o zmianie osób oraz zaimków osobowych (I, you, she, etc), dzierżawczych (my, our, his, etc) i wskazujących (this, that, those, etc).

Zmiana czasów gramatycznych

Aby utworzyć zdanie w mowie zależnej przesuwamy czasownik o jeden czas wstecz (zmieniamy zdanie podrzędne, czyli to, które zawiera treść wypowiedzi).

Spójrz na przykłady, w których zamiana mowy niezależnej na zależną powoduje cofnięcie czasu.

Present Simple → Past Simple

„I drink coffee everyday” he said. – „Piję kawę codziennie” powiedział.

He said he drank coffee everyday. – Powiedział, że pił kawę codziennie.

Present Continuous → Past Continuous

„I’m thinking about moving to England” she said. – „Myślę o przeprowadzce do Anglii” powiedziała.

She said (that) she was thinking about moving to England. – Powiedziała, że myślała o przeprowadzce do Anglii.

Present Perfect → Past Perfect

„I have passed my exam” Tom said. – „Zdałem egzamin” powiedział Tom.

Tom said (that) he had passed his exam. – Tom powiedział, że zdał egzamin.

Present Perfect Continuous → Past Perfect Continuous

„I have been waiting for two hours” Paweł’s upset mother screamed. – „Czekam od dwóch godzin” krzyknęła zdenerwowana matka Pawła.

Paweł’s upset mother screamed that she had been waiting for two hours. – Zdenerwowana matka Pawła krzyknęła, że czekała od dwóch godzin.

Past Simple → Past Perfect

„I saw Tomek yesterday” mother said to Marta. – „Widziałam Tomka wczoraj” powiedziała matka Marcie.

Mother said to Marta that she had seen Tomek the day before. – Matka powiedziała Marcie, że widziała Tomka wczoraj.

Past Continuous → Past Perfect Continuous

„We were watching TV” Tom explained. – „Oglądaliśmy telewizję” wyjaśnił Tom.

Tom explained (that) they had been watching TV. – Tom wyjaśnił, że oglądali telewizję.

Future Simple → would + bezokolicznik (Future in the Past)

„I will call you” promised Sue. – „Zadzwonię do Ciebie” obiecała Sue.

Sue promised (that) she would call. – Sue obiecała, że zadzwoni.

Future Continuous → would be + ing (Future in the Past Continuous)

„I will be driving to London tomorrow” Tom said. – „Będę jechać jutro do Londynu” powiedział Tom.

Tom said (that) he would be driving to London the next day. – Tom powiedział, że będzie jechał do Londynu następnego dnia.

Future Perfect → would have + III forma (Future Perfect in the Past)

„I will have finished the renovation by Friday” said Mark. – „Skończę remont do piątku” powiedział Mark.

Mark said (that) he would have finished the renovation by Friday. – Mark powiedział, że skończy remont do piątku.

Future Perfect Continuous → would have been + ing (Future Perfect in the Past Continous)

„We will have been married for twenty years by next year,” she said. – „Za rok będziemy małżeństwem przez dwadzieścia lat” powiedziała.

She said (that) they would have been married for twenty years by the following year. – Powiedziała, że za rok będą małżeństwem dwadzieścia lat.

First Conditional → Second Conditional

„If it rains I will stay at home” she said. – „Jeśli będzie padać zostanę w domu” powiedziała.

She said (that) if it would rain she would stay at home. – Powiedziała, że jeśli będzie padać zostanie w domu.

Czasowniki modalne

Czasowniki modalne również ulegają zmianie przy zamianie mowy niezależnej w mowę zależną.

A teraz czas na kilka praktycznych przykładów zamiany czasowników modalnych przy tworzeniu mowy zależnej:

can → could
dla wyrażenia teraźniejszości can w mowie zależnej zmienia się w could

„I can cook” said Mary. – „Potrafię gotować” powiedziała Mary.

Mary said (that) she could cook. – Mary powiedziała, że potrafi gotować.

can → would be able to
dla wyrażenia przyszłości can w mowie zależnej zmienia się w would be able to

„I can work tomorrow” confirmed Tom. – „Mogę pracować jutro” potwierdził Tom.

Tom confirmed (that) he would be able to work the next day. – Tom potwierdził, że może pracować następnego dnia.

may → might
dla wyrażenia przypuszczenia may w mowie zależnej zmienia się w might

„I may be late to work tomorrow” said Suzi. – „Jutro mogę się spóźnić do pracy” powiedziała Suzi.

Suzi said (that) she might be late to work the next day. – Suzi powiedziała, że następnego dnia może się spóźnić do pracy.

may → could
dla wyrażenia przyzwolenia may w mowie zależnej zmienia się w could

„You may leave”, said her boss. – „Możesz wyjść” powiedział jej szef.

Her boss said (that) she could leave. – Jej szef powiedział, że może wyjść.

must / have to → had to

„I must buy that dress” said Ann. – „Muszę kupić tą sukienkę” powiedziała Ann.

Ann said (that) she had to buy that dress. – Ann powiedziała, że musi kupić tą sukienkę.

„You have to wait for the green light sir” the policeman said. – „Musi pan poczekać na zielone światło” powiedział policjant.

The policeman said (that) I had to wait for the green light. – Policjant powiedział mi, że muszę poczekać na zielone światło.

shall → should
dla wyrażenia propozycji lub oferty shall w mowie zależnej zmienia się w should

„Shall we order pizza?” asked Tom. – „Zamówimy pizzę?” zapytał Tom.

Tom asked if we should order pizza. – Tom zapytał, czy zamówimy pizzę.

shall → would
dla wyrażenia domysłu lub w odniesieniu do przyszłości shall w mowie zależnej zmienia się w would

„We shall order pizza” said Tom. – „Zamówimy pizzę” oznajmił Tom.

Tom said (that) we would order pizza. – Tom oznajmił, że zamówimy pizzę.

Dobrą wiadomością jest to, że niektóre z czasowników i wyrażeń pozostają bez zmiany w mowie zależnej: might, should, ought to, would, could, mustn’t, needn’t, had better, used to:

„We should buy that car” said Mary. – „Powinniśmy kupić ten samochód„ powiedziała Mary.

Mary said (that) they should buy that car. – Mary powiedziała, że powinni kupić ten samochód.

„We ought to change the tire” he said. – „Powinniśmy zmienić oponę” powiedział.

He said that we ought to change the tire. – Powiedział, że powinniśmy zmienić oponę.

[BEZPŁATNY E-BOOK]
SZYBKA RANDKA Z ANGIELSKIM

10 praktycznych rzeczy, które powiedziałby Ci na pierwszej randce j. angielski… gdyby mógł mówić.

Wypełnij formularz, a podarujemy Ci ebooka z praktycznymi wskazówkami dotyczącymi nauki angielskiego.

Dodatkowo w kolejnych mailach przekażemy Ci mnóstwo wartościowej wiedzy, narzędzi oraz innych przydatnych materiałów, które możesz wykorzystać samodzielnie.

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Talkersi.pl w celu otrzymywania newslettera.

Pobierz teraz

Loading…

Dziękujemy!

Teraz sprawdź swoją skrzynkę odbiorczą i POBIERZ bezpłatnego e-booka z 10 wskazówkami, które powiedziałby Ci angielski na pierwszej randce.

Zmiana miejsca i czasu

Aby mowa zależna miała „ręce i nogi”, a tworzone zdanie było poprawne – musimy pamiętać, aby zmienić określenia czasu, miejsca i zaimki.

Określenia miejsca:

here → there

in this place → in that place

these → those

Określenia czasu:

tomorrow → the next day / following day

yesterday → the day before / the previous day

today → that day

tonight → that night

now → then

last Monday / last month → the Monday before / month before

next day / next week → the following day / the following week

the day after tomorrow → two days later

5 days ago → 5 days before

Zmiana zaimków

Aby zdanie w mowie niezależnej przekształcane w mowę zależną było logiczne musimy zmienić także zaimki (również we własnej wypowiedzi):

I → he/she

you → I/we

we → they

you → me/us

me → him/her

us → them

your → my/our

our → their

„I want to watch that film” he said. – „Chcę obejrzeć ten film” powiedział.

He said (that) he wanted to watch that film. – On powiedział, że chce obejrzeć ten film.

My neighbours said „We want to sell our house”. – Moi sąsiedzi powiedzieli „Chcemy sprzedać nasz dom”.

My neighbours said (that) they were going to sell their house. – Moi sąsiedzi powiedzieli, że (oni) chcą sprzedać swój dom.

„I will give you my phone number” Marta said. – „Dam Ci mój numer telefonu” powiedziała Marta.

Marta said (that) she would give me her phone number. – Marta powiedziała, że da mi swój numer telefonu.

Wyjątki

Jak to zwykle bywa w języku angielskim nie może obyć się bez wyjątków od reguł.

W niektórych przypadkach tworząc zdanie w Reported Speech nie musimy stosować następstwa czasu i zmian zaimków, miejsca i czasu:

→ gdy informacja, którą relacjonujemy, jest nadal aktualna

→ kiedy czasownik wprowadzający mowę zależną (Reporting Verb) jest użyty w czasie teraźniejszym; gdy mówimy o czyjejś lub własnej wypowiedzi sprzed kilku minut, o rzeczach aktualnych lub zawsze prawdziwych (często używane czasowniki w tych zdaniach to like, love, hate, itp.).    

Tomek: „I’m tired”. – Tomek: „Jestem zmęczony”.

Paweł: „Pardon me?” – Paweł: „Słucham?”

Marta: „Tomek says (that) he is tired.” – Marta: „Tomek mówi, że jest zmęczony.”

„The sun rises in the east” said the teacher. – „Słońce wschodzi na wschodzie” powiedział nauczyciel.

The teacher said (that) the sun rises in the east. – Nauczyciel powiedział, że słońce wschodzi na wschodzie.

Konstrukcja zdań w mowie zależnej

Konstrukcja zdań w mowie zależnej składa się z wprowadzenia (np.: She said that) i zdania podrzędnego, w którym relacjonujemy czyjąś wypowiedź.

Posługując się mową zależną w trakcie budowania pytań – zmieniamy szyk zdania na twierdzący (nadal stosujemy następstwo czasu).

Natomiast do konstrukcji poleceń, zakazów i próśb wykorzystujemy konstrukcje to do something lub not to do something (nie cofamy czasu).

Tworzenie pytań w mowie zależnej

Pytania w mowie zależnej mają strukturę zdań twierdzących. Podlegają tym samym zasadom następstwa czasu oraz zmiany czasu, miejsca i zaimków jak zdania oznajmujące.

Jeśli tworzymy pytania zamknięte (yes/no) to wykorzystujemy zaimek if lub whether.

Teraz czas na analizę kilku dodatkowych przykładów, dzięki którym tworzenie pytań w mowie zależnej stanie się dla Ciebie w pełni zrozumiałe:

Mowa zależna – zakazy, polecenia i prośby

Mowa zależna – zakazy

Podczas tworzenia zakazów nie stosujemy następstwa czasu, budujemy je wykorzystując bezokolicznik poprzedzony not to.

Zakazy wprowadzamy jednym z poniższych czasowników (Reporting Verbs):

→ ask – prosić

→ order – rozkazać

→ remind – przypominać

→ advise – doradzać

→ tell – kazać

→ beg – błagać

→ warn – ostrzegać

→ urge – ponaglać

„Don’t touch that box” Tom warned me. – „Nie dotykaj tego pudełka” ostrzegł mnie Tom.

Tom warned me not to touch that box. – Tom ostrzegł mnie przed dotykaniem tego pudełka.

W przypadku czasownika forbid (zabraniać) używamy jedynie to (bez not):

„Don’t eat any more ice cream” warned mom. – „Nie jedz więcej lodów” powiedziała mama.

Mom forbade him to eat more ice cream. – Mama zabroniła mu jeść więcej lodów.

Wybierz swojego Lektora_Lektorkę i przekonaj się, jak szybko zrobisz postępy w nauce!

Mowa zależna – polecenia i prośby

Polecenia i prośby wyrażamy bezokolicznikiem poprzedzonym słowem to – nie odmieniamy czasownika – ani przez czas, ani przez osoby. Wykorzystujemy te same czasowniki wprowadzające (Reporting Verbs) co w zakazach:

„Can you help me with my suitcase please?” asked me Suzi. – „Czy możesz mi pomóc z walizką, proszę?” poprosiła mnie Suzi.

Suzi asked me to help her with her suitcase. – Suzi poprosiła mnie o pomoc z walizką.

Reporting verbs

Ważną rolę w budowie zdań opisujących wypowiedzi innych osób pełnią czasowniki wprowadzające (Reporting Verbs). Ich lista jest długa i umożliwia wyrażanie sugestii, żalu, sprzeciwu itp. Dzielimy je na trzy grupy.

Czasowniki, po których stosujemy formę gerund (z końcówką –ing)

→ admit doing something

→ apologise to somebody for doing something

→ to complain about something

→ to deny doing something

→ to suggest doing something

Henry apologised to us for being late. – Henry przeprosił nas za spóźnienie.

Tom suggested going to the cinema. – Tom zasugerował wyjście do kina.

Czasowniki, po których stosujemy bezokolicznik (full infinitive czyli z „to”)

→ to advise somebody to do something

→ to agree to do something

→ to claim to do something

→ to decide to do something

→ to offer to do something

Marta agreed to help me with the homework.– Marta zgodziła się pomóc mi z zadaniem.

Hania decided to quit her job. – Hania postanowiła rzucić pracę.

Czasowniki, po których stosujemy that clause

→ add

→ admit

→ agree

→ claim

→ confirm

→ decide

→ explain

→ reply

→ say

Tomek agreed that it was a difficult situation. – Tomek zgodził się, że to była trudna sytuacja.

Ania replied that she didn’t want more coffee. – Ania odpowiedziała, że nie chce więcej kawy.

Najczęstsze błędy w mowie zależnej

Najczęstsze błędy popełniane przy tworzeniu mowy zależnej w języku angielskim to niewłaściwe zmiany czasu oraz nieprawidłowe użycie zaimków.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jak odróżnić mowę zależną i mowę niezależną?

Mowa zależna i niezależna różnią się głównie sposobem przywoływania wypowiedzi innych osób – w mowie niezależnej przywoływana myśl jest wiernym cytatem, natomiast w mowie zależnej relacjonujemy ich wypowiedzi.

Kiedy ‘told’ a kiedy ‘said’ w mowie zależnej?

Po czasowniku said możemy dalej relacjonować wypowiedź drugiej osoby natomiast po told potrzebujemy dopełnienia (musimy wskazać osobę, której coś powiedzieliśmy). Dopełnienie jest możliwe po said ale musimy je poprzedzić przyimkiem „to”.

Rozpocznij naukę angielskiego z Talkersami już dzisiaj!